Ik ben een groot fan van Clay Shirky, dat is geen geheim. Hij schrijft niet veel op zijn blog, maar als hij wat schrijft is het veelal in de roos. Zijn laatste stuk gaat over Wikileaks. Niet over de huidige stand van zaken, over wat er gelekt is, over de waarde van de cables. Geen sensatiezucht over welke delen van welk land cruciaal zijn voor andere landen. Shirky bekijkt de situatie vanuit een ander perspectief: Wat betekent het kat-en-muis spel van de US en Assange en belangrijker nog, wat brengt dit in de toekomst?
Shirky legt in duidelijke bewoordingen zijn twijfel uit. De twijfel waar velen van ons mee lopen. Natuurlijk is er de sensationele kant dat de burger nu eens krijgt te lezen wat die hoge heren in het pluche allemaal met elkaar bespreken. We vinden dat in het tijdperk van continue monitoring er terug gemonitord mag worden. De overheid houdt ons scherp in de gaten via databanken, monitors en kentekenregistraties, dan mogen wij ook diezelfde democratisch gekozen overheid in de gaten kunnen houden en om verantwoording vragen.
Maar er is een andere kant. Die andere kant wordt door de politici vaak benadrukt. Mensenlevens kunnen in gevaar zijn als bepaalde documenten naar buiten komen. Politieke betrekkingen staan op het spel. Volkomen transparantie is voor niemand een fraaie situatie om in te zitten. Vergelijk het met de Truman Show, waar elke stap, elk woord wat je zegt, typt of schrijft wordt opgeslagen en aan het publiek getoond. Dat wil niemand.
Shirky zet die twee uitersten tegenover elkaar en beschrijft waar het nu eigenlijk over gaat. Een nieuwe stap in de (r)evolutie die we publiceren op het internet noemen. Zijn analyse van de professionele versus amateur media is duidelijk: De professionele media (journalisten, kranten, TV, radio etc) hielden door hun professionele status het evenwicht in stand waarin gevoelige (overheids)documenten niet snel in het nieuws komen. In elk geval niet in de mate zoals nu gebeurt. De media doet dit niet omdat er sinds de uitvinding van de drukpers (ook zo’n democratische revolutie destijds!) er wetten zijn gekomen over het publiceren van smaad, gevoelige documenten en bedrijfsgeheimen. Die wetten zijn er door een democratisch proces gekomen. Als de media zich niet aan de wet houdt worden ze gestraft wat kan leiden tot omzetverlies en professionele schade. Zo houdt het elkaar in stand.
Met de komst van het web en met name weblogsoftware en alles wat volgde (wiki’s, fora, upload-directories, chat, twitter, facebook etc) zijn die wetten nog steeds van kracht. Maar de amateur (jij en ik) zullen minder waarde hechten aan de wetten die er zijn en de documenten toch publiceren of verspreiden. Het internet is n grote copieermachine, dus wat ik aan bedrijfsgeheimen zou publiceren kan er voor zorgen dat ik door de wetgeving wordt gestopt, maar iemand anders kan die documenten zo weer publiceren etc. Dat hebben we de afgelopen dagen al gezien met de mirrors van Wikileaks die overal verschijnen.
Shirky’s betoog eindigt bij de wens dat voor internetpublicatie eenzelfde democratisch op gang moet komen. Wetten, regelgeving en sancties die iets zeggen over het wel of niet kunnen en mogen publiceren van documenten zoals Wikileaks doet. Wat ik me afvraag is in hoeverre de gebeurtenissen van de afgelopen tijd geen Perfect Stormworden voor conservatieve politici èn de entertainment industrie om regelgeving zoals de ACTA wetten die, hoe ironisch, door datzelfde Wikileaks destijds openbaar zijn gekomen. Ik kan me goed voorstellen dat er achter de schermen een enorme lobby gaande is om juist door Wikileaks vaart te maken met het doorvoeren van stringente regels over wat toelaatbaar is op het web. Het Three Strikes model toepassen als je een mirror van bv Wikileaks hebt of de documenten aanbiedt. Of in je bezit hebt.
Wikileaks is voor online publicaties wat de drukpers in de 16e eeuw voor de verspreiding van het woord. De wereld is daarna drastisch veranderd maar er werd gezocht naar de juiste vorm. Nu gaan de ontwikkelingen deze dagen in real-time, dat was in de 16e eeuw wel anders. Ik hoop dan ook dat politici, denkers, adviseurs en media zo nu en dan even de browser sluiten, het nieuws laten liggen en met elkaar goed nadenken en bedenken wat volgende stappen moeten zijn. Zonder hierbij te veel te worden gehinderd door The Next Big Thing. Een utopie? Misschien. Maar soms kan even wat contemplatie en reflectie geen kwaad voor je een volgende stap zet. Dat betekent niet dat je onwetend bent over het bestaan van die volgende stap.
