Frank Meeuwsen

De vraag is of we nu in een toekomstige science-fiction verhaal zitten of niet? Ik ben niet bekend genoeg met het complete genre om er zo een vaststaand feit uit te gooien “Die-en-die schreef het al in het boek zo-en-zo! Onze beschaving komt ten einde door een globale pandemie waardoor we in onze huizen zijn opgesloten!”

Het zou me in elk geval niet verbazen als zo’n boek bestaat.

Ik heb geen uitgesproken voorkeur voor specifieke genres. Ik ben echter nooit een enorme fan geweest van de typische fantasy en science fiction verhalen. Ruimteschepen, engelen, aliens en Kronieken van tovenaarsleerlingen in kastelen vol magie en drakenbotten… ik heb er nooit vol interesse een boek voor opengeslagen. Star Wars, OK, dat is gewoon een space-western. Star Trek heeft me echter weer nooit geboeid.

Aan de andere kant, een genre wat al jaren mijn interesse heeft maar waar ik te weinig aandacht aan besteed is Cyberpunk. Het is een subgenre van science fiction, ontstaan in de jaren 80 en kenmerkt zich door (ik quote Wikipedia nu) de focus op computers en informatietechnologie, vaak in combinatie met een afbreuk van de sociale orde. De verhalen gaan vaak over een conflict met hackers, kunstmatige intelligentie, robots en mega-bedrijven, die geplaatst zijn in een dystopie in de nabije toekomst. De staat is vervallen in anarchie waarbij de (economische) macht is overgenomen door grote bedrijfsconglomeraten. De sfeer van zulke verhalen lijkt vaak op het film-noirgenre. (Bron)

Console Cowboy

Een collega begon deze week over een boekenserie te praten in de dagelijkse videochat, waarin hij refereerde naar Neuromancer, van William Gibson. In deze tijd zou je het Patient Zero kunnen noemen van het cyberpunk genre.

Toen het verscheen in 1984 was het geen instant klassieker, maar het was wel duidelijk dat Gibson afstand nam van de science fiction zoals die in de jaren ’60 en ’70 werd geschreven. Tegelijk heeft het boek het cyberpunk genre op de kaart heeft gezet voor toekomstige schrijvers, kunstenaars en filmmakers. De Matrix-trilogie had nooit bestaan zonder dit boek, zelfs de naam van de film komt uit het verhaal van Gibson.

Ik had het boek ooit eens gelezen, ergens in de jaren ’90. Het verhaal zit nog wel als losse flodders in mijn hoofd maar ik zou er geen spreekbeurt over kunnen houden. Ik heb wel Gibson’s nieuwste verhaal Agency op de kast liggen, maar eerlijk gezegd heb ik wat moeite om in dat verhaal te komen. Toen ik weer een editie van Neuromancer terugvond en opensloeg was ik door de eerste zin meteen weer midden in het verhaal.

“The sky above the port was the color of television, tuned to a dead channel.”

En zo zit ik direct weer diep in het verhaal van de aan lager wal geraakte console cowboy Case in de dystopische onderwereld van Chiba City.

De Hollandse luchten zijn beroemd in de literatuur en in de schilderkunst. Veel auteurs beschrijven hoe de lucht in het verhaal er uit ziet om zo een sfeer weg te zetten. Maar hoe geweldig is het om een beschrijving te maken van de lucht die vol zit met smog en vervuiling, alsof het dat moment is voor een serie op HBO start. Even die statische seconde. De TV is aan, maar toch ook weer niet.

Het genre spreekt me aan omdat het geen complete vlucht van de realiteit is zoals andere sciencefiction-genres dat wel zijn. Al lezend kan ik me voorstellen hoe een stad kan vervallen en hoe een maatschappij ontwricht door technologische en social-economische veranderingen. Hoe een combinatie van onverwachte globale shockwaves zoals een pandemie en de technologische hockeystickcurves, kunnen leiden tot een wereld waar ik mijn kinderen liever niet zie opgroeien. Tegelijk zie ik mijn zoon rustig Minecraft spelen en zijn eigen wereld creeëren en schrijft mijn dochter fanfictie wat wereldwijd zo’n 40.000 keer is gelezen (humblebrag, ik weet het, maar wel TROTS!) en bedenk ik me dat het misschien allemaal wel mee zal vallen.

We hebben genoeg waarschuwingen in de literatuur en kunst om er voor te zorgen dat we altijd naar het goede in de wereld moeten streven, dat we waakzaam zijn voor kleine veranderingen met mogelijk grote gevolgen, zoals Google wat massasurveillance ineens legitimeert vanwege de Coronacrisis.

Ik lees de komende dagen heerlijk door in Neuromancer en ga daarna weer verder rondstruinen in het genre. Tips zijn welkom!