Digging the digital

“De vijand van de vijand is mijn vriend”. Het was één van de opmerkelijke uitspraken die Geert-Jan Bogaerts gisteren deed tijdens de 37e editie van de Media Villa, getiteld “Het internet is stuk”. Voor een volle zaal in de prachtige Stadsvilla te Arnhem ontvouwde Bogaerts de plannen voor PublicSpaces. Een initiatief om de weeffouten in het internet te herstellen, “Reclaiming the internet as a force for the common good.” volgens hun manifesto. Een manifesto wat klaarblijkelijk tijdens een bezoek aan de meubelboulevard is geschreven. Dat vind ik dan wel grappig.

Het verhaal van Geert-Jan is verre van grappig maar bloedserieus. Het internet is stuk (of in de war, zoals moderator Marco Derksen al liet zien in zijn intro) en we moeten er iets aan doen. In zijn rol als hoofd Innovatie & Digitale Media bij de VPRO heeft hij een coalitie van omroepen, culturele instellingen en relevante instellingen verzameld om een alternatief te bieden voor de datagedreven, algoritmische surveillance-netwerken uit Silicon Valley. Dat gaat verder dan alleen Facebook en Twitter.

Uitgangspunten

Geert-Jan geeft een voorbeeld uit eigen koker. Bij de VPRO stelde hij de vraag: “Kunnen we de Facebook pixel van onze site verwijderen?” Dit is een stukje code dat er voor zorgt dat Facebook je kan volgen buiten hun netwerk met als doel een meer gedetailleerd profiel van je te krijgen om aan de hoogste commerciele of politieke bieder beschikbaar te stellen. Zou de VPRO deze pixel van hun site kunnen verwijderen? En kunnen we ons YouTube kanaal sluiten en zelf de video’s aanbieden?

De antwoorden waren ontnuchterend. Dat kon niet. Het bezoek vanaf deze platformen was enorm en ze zouden zichzelf in de voet schieten om er mee te stoppen. Maar het voelde niet lekker. Want ondertussen gaan er wel publieke gelden naar medewerkers wiens taak het is om deze sociale silo’s te voeden met artikelen en video’s. Kan dat niet anders?

Volgens Geert-Jan en vele anderen kan dat inderdaad anders. Hij ontvouwt het plan rondom PublicSpaces. Een open, soeverein, transparant platform met twee kernprincipes:

• Privacy by design is een basis principe
• De uitgangspunten van de Time Well Spent beweging geven richting.

Adoptie en ontwikkeling van software

PublicSpaces staat er niet alleen voor. Want laten we eerlijk zijn, ons kleine kikkerland is een veertje in de digitale orkaan die uit Silicon Valley komt. Maar op Europees niveau staan we sterker. De coalitie heeft inmiddels gesprekken met de BBC, met Duitse omroepen en het Franse Louvre is eveneens geïnteresseerd.

Maar wat ís PublicSpaces dan?

PublicSpaces wil een alternatief bieden voor de sociale platforms als het gaat om identificatie en interactie. Er zijn drie onderdelen die de komende maanden aandacht hebben: De organisatiestructuur, bewustwording/adoptie en productontwikkeling.

Wat betreft de productontwikkeling, daar gaat het vooral om het adopteren en verder ontwikkelen van bestaande componenten die snel inzetbaar en bruikbaar zijn in de omgevingen van de coalitiepartners. Wat betekent dit praktisch?

PublicSpaces zal binnenkort starten met een viertal componenten die je op publieke sites zult vinden:

• Voor het reageren op websites, zal Isso worden ingezet, een reactie-plugin die vergelijkbaar is met WordPress comments en het commerciële Disqus.
• Authenticatie op diverse sites gebeurt veelal met Facebook of Twitter accounts. Hier zal het Nederlandse initiatief IRMA naast worden geplaatst.
• Signal wordt een alternatief voor Facebook Messenger bij de deelnemers.
• Naast Youtube zullen video’s een plaats krijgen op DTube

Tante Ria op Facebook

De ambities van PublicSpaces zijn niet gering. Gezien de deelnemers in de coalitie, de raad van advies en de steun die het initiatief krijgt, denk ik dat er echt wel iets mogelijk is. Ik heb me nog onvoldoende verdiept in de technische keuzes die ze maken, behalve Signal dan. Die gebruik ik geregeld en dat bevalt me goed. Ik begrijp alleen niet goed hoe PS dit als publiek instrument op hun sites wil inzetten. Dtube ken ik een beetje. Ik weet dat het is verbonden aan de Steemit community. Een snelle blik op de site en wat zoekopdrachten maken me niet héél enthousiast voor deze keuze als videoplatform. Daarnaast, om in te loggen heb je een Steemit-account nodig. Maar daar zit een wachttijd op van 1 tot 2 weken. Niet heel uitnodigend… Volgens mij passen de ontwikkelingen rondom Peertube beter bij de plannen van PublicSpaces.

De reacties uit de zaal waren wisselend. Uiteraard is men sceptisch. Hoe verwacht de organisatie een duurzaam en stevig tegenwicht te bieden aan de schijnbaar onuitputtelijke geldboom die ergens in Silicon Valley staat? Als er gebruik wordt gemaakt van open source, wie is dan uiteindelijk aan te spreken als er iets mis gaat? Hoe krijg je Tante Ria zover om over te stappen naar een ander systeem terwijl het Facebook juist zo gezellig is met de familie en vrienden? Hoe denkt PS aan inkomsten te komen?

Het zijn allemaal valide vragen en ze zijn inderdaad niet direct te beantwoorden zonder in een religieuze welles-nietes discussie te vervallen over de kracht van Facebook, over open source en over het elitaire karakter van het initiatief.

Maak je moederschip

Maar moet het dan maar níet gebeuren? Moeten we dan maar rustig blijven liggen terwijl onze persoonlijke data aan de hoogste bieder wordt doorgegeven? Ik denk in elk geval van niet. Ik denk dat het tijd is om dan maar elitair te zijn en de eerste stappen te zetten. Door te stoppen met Facebook. Een adblocker te installeren en een goede browser te gebruiken, zoals Firefox. Alhoewel, is een adblocker nog wel zo elitair?

Maar eveneens door de kont tegen de krib te gooien en gewoon stug door te gaan met wat ik hier doe. Mijn eigen moederschip vorm geven. Niet meer primair van me te laten horen op Twitter of een ander netwerk. Mijn eigen posse om me heen te verzamelen en het verschil gaan maken. Door dingen te doen. Door de verbinding te zoeken bij allerlei initiatieven die er al zijn.

Geert-Jan, zie dit als een open uitnodiging om eens verder te praten hoe ik jullie kan helpen. Want ik wil helpen. En ik kan helpen. Tijd voor koffie?

Oh, en die uitspraak “De vijand van mijn vijand is mijn vriend”? Die kwam van een Nederlandse mediamagnaat die graag meewerkt aan elk initiatief dat de hoofdklem verzwakt die de sociale silo’s om zijn intellectueel eigendom heeft. Populaire Nederlandse TV programma’s die achter dit initiatief staan en er actief aan meewerken? Dan komt het pad van bewustwording en adoptie in een stroomversnelling. Ik voorzie spannende tijden.