Privacy, de normalisatie van de uitzondering

In meerdere landen wordt data gebruikt van mobiele telefoons om na te gaan of mensen zich houden aan de regelgeving in het land. Bijvoorbeeld of bij een lockdown mensen wel binnen blijven, of het niet te druk is op het strand of in de bossen. Nu denkt de Nederlandse regering er ook over om mobiele data in te zetten, volgens Nu.nl. De vraag is alleen of het wel echt kan bijdragen.

Yuval Noah Harari bepleit in zijn fantastisch artikel “The World After Coronavirus” of het wel zo’n goed idee is om dit te doen. Want weten we wel hoe deze surveillance in zijn werk gaat, hoelang het gaat duren, wat er wordt verzameld en wie die data krijgt te zien? De geruststelling dat de data is geanonimiseerd en geaggregeerd, is niets meer dan een rookgordijn. Universitair onderzoek uit 2019 toont aan dat geanonimiseerde datasets terug zijn te brengen naar persoonlijk identificeerbaar data.

Normaliseer de uitzondering

Als de data alleen wordt gebruikt om de verplaatsingen van groepen mensen in kaart te brengen, hoe lang zal dat worden gebruikt door de overheid? Want bij volgende grote evenementen kan worden bepleit dat voor de veiligheid van de burger het goed is als telefoons worden gevolgd. Denk aan Koningsdag, een Elfstedentocht maar ook politieke demonstraties. We zitten met deze uitbraak in een uitzonderlijke situatie en dat is voor een overheid een reden om met uitzonderlijke maatregelen te komen. Maar vaker is al gebeurd dat deze uitzondering de nieuwe regel wordt. Zo glijdt de privacydiscussie een kant op die we eigenlijk niet willen maar waar we mogelijk stilletjes in belanden.

Je kunt je nog afvragen of het gebruik van deze data wel gaat werken. Het opzetten van een dergelijk netwerk, het uitlezen, analyseren en interpreteren van de data is niet gratis en zal niet van de een op de andere dag klaarstaan en perfect werken. Moet je kostbaar budget besteden aan een technologische stap waarvan je nog niet weet of het een bijdrage gaat leveren? Of is dat geld net zo goed te gebruiken bij de mensen die in de frontlinie staan? De artsen, zorgpersoneel, veiligheidsdiensten, schoonmakers, vakkenvullers, onderwijzers? Om er voor te zorgen dat de bevolking weer meer vertrouwen krijgt in de overheid. En zo samen te werken aan goede technologische oplossingen waar de burger aan de knoppen kan zitten over zijn data in plaats van een anonieme overheid.

In de laatste editie van mijn nieuwsbrief OPEN verwijs ik naar meer organisaties en nieuwsberichten die over dit onderwerp gaan. Je kunt je er gratis op abonneren.