Vandaag is de honderdste geboortedag van Marshall McLuhan, de mediawetenschapper/mediaguru die het meest bekend is geworden door zijn uitspraken als “The Medium is the Message” en “The Global Village”. Vreemd genoeg heeft deze ziener geen Google Doodle gekregen, maar laat dat de pret niet drukken.
McLuhan is zo’n typische wetenschapper die vele communicatieprofessionals wel bij naam kennen en de genoemde quotes, maar zijn werk veelal niet hebben gelezen. Ik ben er één van. Tijdens mijn eigen studie Communicatie begin jaren ‘90 kregen we wel wat van McLuhan mee, maar naderhand heb ik me niet meer in hem verdiept. In mijn lessen Marketingcommunicatie besteden we wat aandacht aan McLuhan, via een hoofstuk uit het boek Media en Publiek (de Boer en Brenneck, Boom uitgevers) waar in zo’n 10 pagina’s de belangrijkste gedachtengoeden van hem worden uitgelegd.
Zijn uitspraak “The Medium is the Message” blijft de gemoederen bezig houden. De uitspraak is als volgt uit te leggen: De impact van een nieuw medium komt niet van de inhoud van dat medium, maar door het medium zelf. De aard van het nieuwe medium verandert ons, onze maatschappij en onze manier van denken en functioneren.
De komst van het web heeft het nieuws niet zozeer verandert. Er zijn nog altijd moorden, oorlogen, corrupte politici en voetbaluitslagen. Maar de aard van het web, de manier waarop het medium het nieuws brengt, dat zorgt voor een andere kijk naar dat nieuws. Zo bracht het alfabet een andere manier van onderwijs met zich mee en zorgde het medium auto er voor dat we anders naar transport gaan kijken.
McLuhan was achteraf gezien een ziener, een visionair. Veel van zijn uitspraken zijn griezelig goed uitgekomen. Wat te denken van deze zinsnede uit 1962:
The next medium, whatever it is – it may be the extension of consciousness – will include television as its content, not as its environment. A computer as a research and communication instrument could enhance retrieval, obsolesce mass library organisation, retrieve the individual’s encyclopedic function and flip it into a private line to speedily tailored data of a saleable kind.
Hallo! 1962! ARPANet moest nog worden bedacht maar McLuhan heeft het hier al over iets wat op het internet lijkt. De quote komt uit het uitstekende artikel wat Douglas Coupland schreef over de geboortedag. Niet zo vreemd, aangezien Coupland ook een biografie over McLuhan heeft geschreven. Die gaat op de leeslijst!
De afgelopen dagen is er her en der wel wat verschenen vanwege de geboortedag maar één van fraaiste bronnen vind ik marshallmcluhanspeaks.com, met een aantal nooit eerder vertoonde beelden en interviews met de man.
Ik vraag me af, wie zou de McLuhan van deze tijd zijn? Wie is die wetenschapper, die mediavisionair, die geen onzin uitkraamt (al werd dat vaak van McLuhan gezegd) maar die tegelijkertijd zo far out kan spreken dat je je afvraagt of hij (of zij?) wel goed wijs is. Ik stelde de vraag op Twitter. De antwoorden zijn tot op heden spaarzaam, maar ik deel ze graag met jullie.
Clay Shirky – Die kennen we onderhand wel. Zou volgens mij een goede kans maken, zeker sinds zijn eigen Shirky Principle. Maar is hij echt zo visionair als McLuhan? Hij weet heel goed te beschrijven wat er gebeurt en wat er kán gebeuren, maar ik heb Shirky nog geen baanbrekende uitspraken horen doen zoals McLuhan dat in zijn tijd deed.
Douglas Rushkoff – Schrijver en media-theoreticus. Eveneens een goede kanshebber!
Slavoj Žižek – Ik had er nog nooit van gehoord, maar Žižek is een socioloog en filosoof. Ik weet te weinig van hem, maar als je “The Elvis of Cultural Theory” wordt genoemd doe je toch wel iets goed volgens mij!
Namen die mij verder nog te binnen schoten:
Howard Rheingold – Een mediatheoreticus, -criticaster, -schrijver en -docent. Zeer uitgesproken en veelal zijn tijd wel vooruit.
Kevin Kelly – Net als Rheingold iemand die ver, vér vooruit kan kijken en daarin zijn publiek kan verliezen. Met zijn laatste boek, What Technology Wants, komt hij volgens mij wel in de buurt van McLuhan…
Jaron Lanier – Zijn boek You are not a Gadget staat nog steeds ongelezen in mijn kast. Terwijl zijn essay Digital Maoism destijds behoorlijk insloeg. Lanier is één van de bedenkers van Virtual Reality maar waarschuwt nu vooral hoe de collectieve intelligentie van het web ten koste kan gaan van de individuele creativiteit. Zeker een persoon die je aan het denken zet!
En zijn er Nederlandse equivalenten van Marshall McLuhan? Ik zou het echt niet weten…
