In den beginne was er email. Nou ja, er waren ook andere diensten als Gopher, Usenet en BBS, maar voor het verhaal is het handig om te beginnen met email. Toen ik in 1995 voor het eerst online kwam was ik gefascineerd door het principe van email. Eigenlijk was het me wel direct duidelijk hoe het concept werkte, maar het feit dat ik niet meer a) hoefde te bellen met studiegenoten in Utrecht vanuit Breda om iets door te geven en b) voor elk wissewasje in de trein van Breda naar Utrecht hoefde te stappen was heerlijk. Mijn docenten begrepen het niet allemaal direct en vonden dat email gedoe in 1995 maar viesbah, gelukkig zie ik ze inmiddels op de Hogeschool Utrecht lekker meemailen met de massa. Yammer is nu weer een brug te ver ben ik bang. Maar ik dwaal af.
Eén van de mooie aanvullingen in email zijn de mailinglists. Over elk denkbaar onderwerp was en is wel een mailinglist te vinden en na 16 jaar ben ik nog steeds trouw lid van een paar van die mailinglists. Heerlijk om in puur txt formaat discussies te lezen en te voeren. Eén van de meer recente mailinglijsten waar ik deel van uit maak is een lijst van muziekliefhebbers, -makers, -journalisten, en -samenstellers. We delen nieuwe muziek die we hebben aangeschaft met elkaar. Dat gebeurt heel simpel: Er is een soort “master-lijst” met alle (plusminus 100) mailadressen die gewoon in het To-veld worden gezet, je geeft aan welke nieuwe CD je op de server hebt gezet en in welk genre mapje, je plakt er soms een Pitchfork, 3voor12 of andere recensie aan vast en pats mail-to-all. Ja, alle mailetiquette wordt met voeten getreden. Gewoon lekker iedereen in het Aan-veld zetten, no worries.
Dit werkt een aantal jaar al prima, maar recent is de groep overgegaan naar een Facebook group. Een besloten groep op het bekende netwerk. En toen gebeurde iets opmerkelijks. De conversatie werd ineens een stuk socialer. Ineens waren er snellere updates en kortere updates op elkaars opmerkingen. Ineens schreven we niet meer alleen welke nieuwe muziek we delen maar plaatsen we het in een context over het luistermoment (een BBQ ofzo) en worden er meer links naar andere sites geplaatst. Alsof de overgang van email naar Facebook er voor zorgde dat er meer conversatiemogelijkheden zijn. Wat natuurlijk nonsens is. Via email kunnen we eveneens goed antwoorden geven, we kunnen korte updates geven, links sturen. Maar dat werd minder gedaan dan nu in de Facebook groep gebeurt. Alsof hier een andere sociale kracht aan het werk is.
Je kunt beargumenteren dat de meeste groepsleden meer op Facebook zitten dan in de Inbox en daarom sneller en frequenter een antwoord geven wat minder met muziek delen te maken heeft, maar meer met het bevestigen van een sociale cohesie in de groep. De interface van Facebook nodigt meer uit tot het geven van een snel antwoord en om andere gesprekken aan te gaan. Zo adverteert een muziekjournalist nu zijn eigen Spotify lijsten met interessante muziek en vraagt een muzikant of hij zijn nieuwe album op vinyl moet uitgeven als één LP of als twee LP’s (want dikker vinyl en betere kwaliteit). Misschien maakt de social graph van Facebook het mogelijk om ineens onverwachte links en verbanden tussen leden van de groep zichtbaar te maken. Wellicht helpt het dat je nu een gezicht bij het gesprek hebt.
Maar het is opvallend dat in deze groepslijst Facebook zo snel de toon en de snelheid van de conversatie verandert. Terwijl een mailinglist waar ik al 16 jaar lid van ben nog steeds heerlijk werkt via het archaïsche Mailman programma in email.
Ik noemde deze constatering in het begin al niet zo verrassend. Dat is het inderdaad niet. We zien aan alle kanten dan Facebook heel slim gebruik maakt van onze diepste wens om een sociaal web om onszelf te weven. Of dat nu heel dikgevlochten web is, met al je vrienden verbonden met elkaar. Of een wat losser web, waar je netwerk minder connected is, maar wel relevant voor je. Het is interessant om te zien hoe dit zich verder gaat ontwikkelen bij een commerciële aanbieder als Facebook en of er publieke oplossingen komen die naast Facebook kunnen bestaan. En welke rol email gaat spelen de komende 5 tot 10 jaar. Blijft het een communicatiekanaal tussen mensen of wordt het een administratief kanaal voor digitale facturen, wachtwoord-retrieval en identiteits-checks?
