Gisterenavond zag ik bij Nieuwsuur een interview met de bedreigde schrijver Pim Lammers. Hoe hij door conservatieve en rechtse anonieme trollen wordt gedwongen om zich terug te trekken. Hij is voorzichtiger in wat hij schrijft. “Elke zin kan uit context worden getrokken” zegt hij. Ik vind dat zorgelijk.
Ik zag vervolgens Peter Pannenkoek op de achterbank bij André van Duin. Een rustig kabbelend stukje lach-TV. André babbelt met collega-cabaretiers over het vak toen en nu. Waar altijd wel even wordt aangestipt hoe het sentiment is veranderd. Pannenkoek haalt Waardenberg & De Jong aan met hun befaamde Aap Boris act uit de jaren ’90. “Daar zou je nu zoveel gezeik mee krijgen”, zegt hij. Helaas heeft hij gelijk. Theatermakers worden om minder al van het podium en uit het publieke debat gestuurd.
Storm
De afgelopen twee weken luisterde ik naar de podcast The Coming Storm, waarin BBC-journalist Gabriel Gatehouse in de donkere krochten van Amerika zoekt naar de rode draad in de bestorming van het Capitool, QAnon, Trump, de geschiedenis van de Clintons, de laptop van Hunter Biden en de manier waarop taalgebruik, kunst en cultuur wordt ondermijnd van binnenuit. Het is een podcast waar je meer verward uitkomt. Waar je op een gegeven moment denkt dat alles een complot is. Maar waar Gatehouse wél een rode draad ontdekt.
De rode draad zit in het gebruik van nieuwe technologie om verhalen de wereld in te slingeren. De podcast begint met het verhaal over een boek uit de 15e eeuw. Een handboek voor de heksenjacht met gedetailleerde ondervraging van heksen en de meest effectieve foltermethoden. Door de uitvinding van de drukpers kon dit boek een groot publiek vinden. Het kon viraal gaan.
Crazy Wall
In 1997 verschijnt het boek The Sovereign Individual. Een boek dat profetisch schrijft over het dan nog jonge internet. De auteurs voorspellen decentrale geldstromen, de gig-economie en hoe we in kenniswerkers transformeren. En ze voorspellen net zo goed hoe de technologie zal zorgen voor polarisatie, voor de verspreiding van desinformatie. Over de opkomt van de super-rijken die via overheden invloed hebben op het complete wereldtoneel. En ze beschrijven hoe je hier als individu je voordeel mee kunt behalen. Een handboek voor ophef zogezegd. Het boek en de auteurs komen door alle afleveringen weer terug. Diverse hoofdrolspelers in het onderzoek van Gatehouse zijn fan van het boek of hebben een link met één van de auteurs.
Eveneens is hier de rode draad weer het gebruik van nieuwe technologie. Gatehouse duikt diep in het ontstaan van 4Chan en 8Chan, waar later QAnon zal ontstaan. Tegelijk legt hij uit hoe Trump supporters gebruik maken van sociale netwerken Twitter en Facebook om meer en meer desinformatie te verspreiden. Trouwens, de Trump supporters kunnen hardwerkende Amerikanen zijn of buitenlandse intelligentiediensten die een ander doel voor ogen hebben. De presentator refereert in de laatste episodes herhaaldelijk naar zijn onderzoek als the Crazy Wall. Een muur vol snippers en flarden onderzoek, verbonden met rode draden.
Natuurlijk hebben de uitspraken van Pim Lammers, Peter Pannenkoek en André van Duin niet direct te maken met de Q-Sjamaan, de man die met ontbloot bovenlijf en vikinghelm het symbool werd voor de bestorming van het Capitool. Deze man was voor Gabriel Gatehouse het startpunt van zijn fenomenale speurtocht door de krochten van Amerika. Maar sinds ik The Coming Storm heb geluisterd bekruipt me toch steeds meer het gevoel dat er meer verbinding is tussen allerlei losse situaties. Verbindingen die, net als in het onderzoek van The Coming Storm, rustig 30 tot 40 jaar nodig hebben om tot wasdom te komen. Alsof zich een crazy wall in mijn hoofd nestelt.
Simone Silvestroni